EXCERPT FROM OVERVIEW OF OCCUPATIONAL STANDARD
FORESTRY TECHNICIAN
STANDARD ZANIMANJA (OCCUPATIONAL STANDARD)
1. OSNOVNE KARAKTERISTIKE (BASIC CHARACTERISTICS)
1.1 Naziv zanimanja(Name of the occupation)
Šumarski tehničar (Forestry technician)
1.2 Šifra zanimanja (Code of the occupation)
3143
1.3 Struka (Occupation family)
Forestry and wood processing
1.4 Međunarodna kvalifikacija (International classification)
3143
1.5 NIVO POTREBNIH KVALIFIKACIJA (Level of required classification)
4
2. KLJUČNI POSLOVI TE POTREBNA ZNANJA, VJEŠTINE I KOMPETENCIJE (KEY TASKS AND REQUIRED KNOWLEDGE, SKILLS AND COMPETENCE)
2.1 OPIS ZANIMANJA (description of the occupation)
Šumarski tehničar radi na uzgoju, zaštiti, uređivanju i iskorištavanju šuma. U radu na uzgoju šume i na pošumljavanju šumarski tehničar, po uputama inženjera šumarstva, a u određenim okvirima i samostalno, utvrđuje uvjete i mogućnosti uzgoja šume. Prikuplja podatke o obilježjima šumskih područja, utvrđuje njegovu veličinu, vrste šumskih kultura i zajednica te njihovo stanje, te podatke o vrstama i populaciji drveća, mogućim bolestima i oštećenjima šuma, opasnostima od požara i sl. Na temelju tih elemenata predlaže načine uzgoja i iskorištavanja. Šumarski tehničar prikuplja sjeme i radi na uzgoju sadnica. Nadzire njihov razvoj i eventualne pojave bolesti ili štetnika. Predlaže i provodi mjere zaštite sadnica, kao i šume uopće.
2.2 Grupa poslova / ključni poslovi / aktivnosti (Group of tasks / key tasks / activities)
2.3. Potrebna znanja, vještine i kompetencije (Required knowledge, skills and competence)
Preparation and organisation of work
- Analiza, planiranje i organizacija rada
- Zaprima i analizira radne zadatake i dnevne poslove
- Određuje vrijeme potrebno za radne zadatke na osnovu radnog naloga i važećih normativa
- Prikuplja i obrađuje potrebne podatke
- Priprema i obrađuje tehničko–tehnološku dokumentaciju
- Vodi manje grupe radnika prilikom organizacije i tokom rada
- Priprema radnog mjesta
- Provjerava pribor, opremu i tehnički materijal
- Planira dinamiku rada
- Brine se o čistoći i organizaciji radnog prostora
Knowledge
- Objasni prostorno funkcionalnu podjelu i uređenje šuma
- Razlikuje prostorne uređajne jedinice
- Prikazuje organizaciju rada preduzeća i obrazlaže organizaciju radnog mjesta
Vještine
- Koristi informacionu tehnologiju
- Prikuplja i obrađuje podatke
- Čita projektnu dokumentaciju
- Organizira proces rada
Kompetencije
- Poduzima mjere za siguran rad u skladu s propisima
- Radi samostalno i u timu
- Efektivno koristi radno vrijeme
- Preuzima odgovornost za svoj rad
- Ispoljava pozitivan odnos prema značaju tehničke i funkcionalne ispravnosti opreme i sredstava za rad
Operational tasks
- Uzgoj šuma
- Provodi postupak prevođenja degradiranih i izdanačkih šuma u viši uzgojni oblik direktnom i indirektnom konverzijom
- Provodi tehniku i tehnologiju podizanja šumskih kultura i plantaža
- Organizira branje i sakupljanje sjemena
- Priprema sjeme za naknadno dozrijevanje, sušenje i izdvajanje iz plodova
- Kontrolira poslove sušenja, ispiranja, stratifikacije i čuvanja šumskog sjemena
- Ispituje vizuelno osobine sjemena
- Izračunava potrebnu površinu u rasadniku za predviđenu proizvodnju
- Prostorno dijeli rasadnik u zavisnosti od predviđene proizvodnje
- Formira lije i plastenike
- Organizira proizvodnju sadnica generativnim i vegetativnim putem
- Organizira polsove sortiranja sadnica
- Organizira poslove trapljenja sadnica
- Organizira pakiranje sadnica i spremanje za transport
- Uređivanje šuma
- Dorađuje pregledne karte
- Vrši orjentaciju pomoću busole i karte i određuje azimut
- Koristi tablice različitih taksacionih elemenata
- Samostalno vrši premjer dubećih stabala
- Vadi izvatke preslerovim svrdlom
- Određuje zapreminu, prirast, staost i sortimentnu strukturu dubećih satabala
- Određuje taksacione elemente sastojine (broj stabala, temeljenicu, zapreminu, prirast, starost i drugo)
- Učestvuje u poslovima inventure šuma
- Učestvuje u izradi projektno-planske dokumentacije
- Zaštita šuma
- Prepoznaje štetno djelovanje biotskih i abiotskih faktora
- Vrši determinaciju vrsta insekata najvažnijih štetočina šumskog drveća
- Prepoznaje djelovanje ostalih šumskih štetočina (korova, glodara, stoke, divljači, čovjeka i drugog)
- Primjenjuje mjere borbe protiv svih vrsta štetočina (klopke i sanitarne doznake)
- Primjenjuje specifične oblike zaštite zaštićenih područja (rezervati, nacionalni parkovi, zaštićeni pejzaži, spomenici prirode)
- Samostalno vrši premjer dubećih stabala
- Vadi izvrtke Preslerovim svrdlom
- Određuje zapreminu, prirast, starost i sortimentnu strukturu dubećih stabala
- Određuje sastav strukturnu izgrađenost sastojine (broj stabala, temeljnicu, zapreminu, prirast, starost i drugo)
- Učestvuje u poslovima inventure šuma
- Učestvuje u izradi projektno-planske dokumentacije
- Iskorištavanje (eksploatacija) šuma
- Organizuje poslove eksploatacije u skladu s izvedbenim projektom
- Obilježava sjekačke linije
- Vrši klasiranje, mjerenje i evidentiranje u knjige premjerbi posječene drvene mase
- Evidentira dnevne učinke radnika
- Organizuje izvlačenje posječene drvne mase
- Evidentira u knjigu premjerbi izvučenu drvnu masu
- Otprema šumske drvne sortimente
- Popunjava otpremnu dokumnetaciju
- Izrađuje dnevne i mjesečne izvještaje po fazama
- Poslovi u lovištima
- Obavlja organizacione poslove u lovištima, vezane za brigu o divljači
- Vrši prihranu, uzgoj i lov divljači
- Izgrađuje lovno-tehničke objekte
- Izgrađuje lovno-uzgojne objekte
Knowledge
- Objasni pojam šume, pojam sastojine i njene osnovne karakteristike, cilj njege šuma
- Objasni fizička i mehanicka svojstva drva
- Opisuje trajnost drva
- Razlikuje estetska svojstva drva
- Objašnjava ogrijevna vrijednost drva i zapaljivost drva
- Objasni biološke i uzgojne značajke vrsta drveća
- Razcrstava drveće
- Opisuje oblikovanje, sklopljenost i sastav krošanja
- Nabraja glavne činioce razvitka sastojine
- Opisuje razvrstavanje drveća
- Objašnjava odnos broja stabala
- Objasni prirast i razvoj prirasta
- Objašnjava glavne šumske prozivode, sporedne šumske prozivode, te općekorisne funkcije šume
- Razlikuje ekološke, biološke i šumsko-uzgojne osobine glavnih vrsta drveća naših šuma
- Objašnjava osnovne oblike prirodnog obnavljanja šuma
- Objasni pojam proreda i osnovne vrste proreda
- Nabraja spoljapšnje i unutrašnje osobine šumskog sjemena
- Objašnjava način branja i sakupljanja sjemena, potreban alat i zaštitna sredstva
- Objašnjava načine sušenja i izdvajanja sjemena iz plodova (trušenje i drugi postupci)
- Opisuje postupak uzimanja uzorka sjemena
- Objasni metode ispitivanja spoljašnjih i unutrašnjih osobina sjemena
- Razlikuje kriterijume za izbor mjesta za rasadnik
- Opisuje postupak formiranja lija i plastenika
- Razlikuje postupak proizvodnje sadnica generativnim i vegetativnim putem
- Opisuje postupke zaštite sadnica i pravila izbora zaštitnih sredstava
- Razlikuje kartografski prikaz osnvnih prostornih uređajnih jedinica
- Objasni osnovne principe prostorno-funkcionalne podjele prostora
- Nabraja djelove i princip rada mjernih instrumenata koji se koriste za premjer površine zemljišta, nagiba terena i sl.
- Objašnjava pojmove šumsko-privrednog područja, gazdinske jedinice, odjeljenja i odsjeka i način njihovog obilježavanja na terenu i kartama
- Objasni pojmove i vrste primjernih površina
- Opisuje postupak rada na primjernim površinama
- Objašnjava dubinu i mehanički sastav zemljišta
- Razlikuje veličinu i vrstu nagiba terena (ujednačen, izlomljen, konkavan, konveksan, vrtačast i drugo)
- Objasni ekspoziciju i osnovni oblik terena (greben, greda, strana, uvala, plato i drugo)
- Prepoznaje dominantne šumske zajednice
- Raspoznaje vrste šumskog drveća i žbunja po habitusu, listu, plodu, grančici i cvijetu
- Objašnjava sistematiku drveća i žbunja, nabraja njihove latinske nazive i rasprostranjenost (areal)
- Razlikuje glavne šumske zajednice i njihovo horizontalno i vertikalno raščlanjenje
- Opisuje pojam i način izrade fitocenološkog snimka
- Prepoznaje dominantne šumske zajednice
- Objasni sklop, obrast i bonitet sastojine
- Objašnjava pojmove endemita, relikta, ekotipa, biotipa, kao i pojam i značaj sukcesije
- Opisuje postupak inventure šuma
- Razlikuje vrste, sadržaj i postupak izrade projektno-planskih dokumenata
- Objašnjava načelo i vrste trajnosti
- Opisuje pojmove i vrste zrelosti sastojine, ophodnje, ophodnjice i drugo
- Opisuje pojmove dobnih razreda, gazdinskih klasa, uređajnih razreda i druge
- Razlikuje metode određivanja prinosa
- Opisuje pojam, vrste i način izračunavanja etata
- Objasni osnovne funkcije šuma i načine njihovog usklađivanja (njihovu komplementarnost i moguću konfliktnost)
- Opisuje načela projektovanja i vrste ciljeva gazdovanja i mjera za ostvarivanje tih ciljeva
- Nabraja simptome najčešćih oboljenja šumskog drveća
- Razlikuje biotičke i abiotičke štetne faktore
- Razlikuje oblike zaštićenih područja: rezervati, nacionalni parkovi, zaštićeni pejzaži, spomenici prirode
- Objasni specifične oblike zaštite zaštićenih područja
- Objašnjava normative izrade sortimenata i njihovu podjelu
- Opisuje osnovne elemente transporta (vozilo, tovar i put).
- Objašnjava dimenzionisanje šumskih puteva
- Objasni otvaranja šuma, određuje optimalne gustine šumskih puteva u različitim terenskim uslovima
- Razlikuje načinima gradnje i mašine za gradnju šumskih puteva
- Objasni vrste i način izrade šumskih vlaka
- Razlikuje alate i mašine za sjetvu sjemena i sadnju sadnica
- Nabraja alate za njegu tla, te ručno oruđe za odstranjivanje korova i grmlja
- Objašnjava korištenje alata za obilježavanje stabala
- objašnjava korištenje alaai za mjerenje prirasta i debljine kore
- Opisuje mašine za sječu i izradu drveta (motorne testere, mašineza koranje, mašine za baliranje, mašine za iveranje, mašine za briketiranje, harvesterii procesori)
- Opisuje mašine za privlačenje i iznošenje drveta (skideri, žičare, traktori itd.)
- Opisuje mašine za utovar i istovar drveta (šumske dizalice, šumska vitla)
- Opisuje mašine za prevoz drveta. Mašine za gradnju i održavanje šumskih puteva
- Opisuje mašine za podizanje, njegu i zaštitu šuma
- Razlikuje načine privlačenja i utovara drvnih sortimenata
- Razlikuje vrste i djelove stovarišta
- Opisuje vrste grešaka drveta
- Razlikuje vidove korišćenja ostalih šumskih proizvoda
- Nabraja alate i mehanizaciju koja se koristi pri poslovima eksploatacije šuma i rad sa njima
- Opisuje vrste, sastav i klasifikaciju divljači koja je zastupljena u našim šumama i lovištima
- Objašnjava načine prehrane, zaštite, uzgoja i lova divljači
- Objašnjava zakonske propise o lovu
- Razlikuje pasmine lovačkih pasa i opisuje njihove sposobnosti
- Razlikuje lovno oružje i municiju
- Opbjašnjava organizaciju lovišta i potrebnih objekata u njemu
Vještine
- Provodi postupak prevođenja degradiranih i izdanačkih šuma u viši uzgojni oblik direktnom i indirektnom konverzijom
- Prepoznaje fizičku zrelost, doba sazrijevanja i opadanja sjemena, učestalosti i obilnosti plodonošenja
- Određuje vrijeme sakupljanja šumskog sjemena
- Izrađuje prateću dokumentaciju o sjemenu (uvjerenje o porijeklu, deklaraciju i drugo)
- Kalemi (oplemenjuje) sadnice različitim tehnologijama i postupcima
- Koristi mašine, uređaje i oruđa za đubrenje, sjetvu i sadnju, njegu, zaštitu i navodnjavanje
- Koristi tehnologiju rasađivanja sadnica
- Vrši organizaciju sječe stabala
- Određuje zapreminu složenog drveta
- Klasificira sortimente
- Otprema sortimente i vodi odgovarajuću dokumentaciju
- Razvrstava sortimente po važećim standardima
- Koristi mjerne instrumente koji se koriste za premjer površine zemljišta, nagiba terena i sl.
- Vadi izvatke Presrelovim svrdlom
- Koristi tablice različitih taksacionih elemenata
- Pravilno popunjava obrasce za prikupljanje podataka pri inventuri šuma i način njihovog popunjavanja
- Koristi projektno-plansku dokumentaciju
- Izrađuje dijelove projektno-planske dokumentacije
- Primjenjuje mjere borbe protiv svih vrsta štetočina (klopke i sanitarne doznake)
- Određuje zapreminu tesanih i rezanih sortimenata
- Prepoznaje najčešće bolesti divljači i načine njihovog sprečavanja
Kompetencije
- Radi samostalno i u timu
- Vodi manje timove i ima kapacitet da nadgleda druge
- Preuzima djelimičnu odgovornost za vrednovanje i unaprijeđenje aktivnosti u promjenjivim uslovima
- Pokazuje samousmjeravanje u učenju, te volju i pozitivan stav prema vlastitom profesionalnom razvoju
- Iskazuje ekološku osvjećenost i sklonost prema prirodi i posebno šumi
- Prihvaća specifične uslove života i rada u šumi
Iskazuje odgovornost prema prirodnim bogatsvima
Communication, commercial and administrative tasks
- Komunikacija
- Prenosi uputstva i izvještaje o toku rada saradnicima i nadređenim
- Prenosi uputstva o sigurnom radu i upotrebi odgovarajuće opreme
- Prima stranke i daje im tražene informacije
- Komercijalni poslovi
- Naručuje potrebna materijalna sredstva
- Planira angažovanje potrebne radne snage
- Procjenjuje moguće troškove
- Admninistrativni poslovi
- Popunjava radne obrazce
- Popunjava dnevnike rada
- Popunjava tabelarni prikaz evidencije izvršenja planova
Knowledge
- Opisuje proces rada
- Razlikuje vrste evidencije i dokumentacije
Vještine
- Koristi stručnu terminologiju
- Primjenjuje principe poslovne komunikacije
- Koristi normative utroška materijala
- Izrađuje kalkulacije
Kompetencije
- Iskazuje osjetljivost za kulturne razlike i otpor prema stereotipima
- Otvoren je za komunikaciju, ima sposobnost poslovne komunikacije, prezentacije, komunikacije na stranom jeziku, te koristi komnunikacijska sredstva
- Iskazuje sklonost inicijativi i pokazuje spremnost za razvoj poduzetničkih vještina
- Pozitivan stav prema promjenama i inovacijama
- Ispoljava pozitivan odnos prema profesionalno etičkim normama i vrijednostima
- Iskazuje osjećaj za urednost i tačnost
Quality assurance, safety at work, preserving health and the environment
- Osiguravanje kvalitete
- Koristi sredstva rada i materijale u skladu sa uputstvima proizvođača
- Provjerava kvalitet rada u svim fazama
- Poznaje radne norme
- Uredno održava sredstva rada i alata
- Prijavljuje uočene kvarove
- Mjere zaštite na radu, očuvanja zdravlja i okoline
- Upotrebljava zaštitnih sredstava i opremu
- Ukazuje prvu pomoć u slučaju potrebe
- Praviolno rukuje štetnim materijalima
Knowledge
- Objasni pravila održavanja sredstava rada
- Objašnjava standarde kvaliteta šumskih drvnih sortimenata
- Objašnjava propise iz oblasti zaštite na radu, i iz oblasti zaštite životne sredine
Vještine
- Koristi standarde i norme osiguranja kvaliteta
- Koristi
- Utvrdi ispravnost sredstava zaštite na radu
- Primijeni opremu za zaštitu na radu
- Primijenjuje mjere i opremu protivpožarne zaštite
- Primijenjuje pravila i mjere odlaganja i skladištenja otpadnih materijala u skladu s propisanim procedurama
- Primijenjuje propisane mjere zaštite životne okoline
- Ukazuje prvu pomoć
Kompetencije
- Iskazuje svijest o potrebi adekvatne i blagovremene zaštite i korišćenja zaštitnih sredstava
- Iskazuje ekološku osvjećenost
- Vodi računa o zaštiti zdravlja ljudi i okoline u skladu sa higijensko-tehničkim, protivpožarnim i drugim mjerama zaštite
2.4 Poželjni stavovi koje se odnose na zanimanje (Desirable attitudes related to the occupation)
Poželjne su organizatorske sposobnosti, te pozitivan stav prema prirodi, posebno šumi, i prihvaćanje specifičnih uvjeta života i rada u šumi.
3. RELEVANTNOST ZANIMANJA (RELEVANCE OF THE OCCUPATION)
3.1 Potrebe na tržištu rada (Needs at the labour market)
Šumarski tehničari zapošljavaju se u šumarstvu, tj. šumskim gospodarstvima i šumarijama.
4. OSIGURANJE KVALITETE (QUALITY ASSURANCE)
4.1 Članovi ekspertne grupe (Expert group members)
- Adnan Duvnjak, magistar šumarstva, rukovodilac u RJ šumarstvo, Sarajevo-šume;
- sc. Zehra Veljović, dipl. ing. šumarstva i hortikulture, nastavnica stručno-teorisjke i praktične nastave, Srednja škola za okoliš i drvni dizajn Sarajevo;
- Alen Masković, magistar šumarstva, rukovodilac OJ šumasrtva, Sarajevo-šume;
- Dana Mušović, dipl.ing.šumarstva, nastavnica stručnih predmeta, Srednjoškolski centar «Vasilije Ostroški» Sokolac,
- Jasmin Hindija, dipl.inž.komunikacija, šef proizvodnje i skladišta, Fructas d.o.o. Sarajevo;
- Bojan Čortan, dipl.ing.šumarstva, stručni saradnik u oblasti šumarstva, Šume Republike Srpske a.d. Sokolac
- Ibrahim Karačić, dipl.ing.maš., nastavnik stručno-teorisjkih predmeta i pomoćnik direktora Srednje pkole za okoliš i drvni dizajn Sarajevo;
- Zorica Krsmanović, dipl.politolog, viša stručna saradnica za međunarodnu saradnju u oblasti rada i zapošljavanja, Ministarstvo civilnih poslova BiH
4.2 Predlagatelji (Proponents)
Competent education authorities
4.3 Web-stranica na kojoj je odluka o usvajanju standarda zanimanja objavljena
(Web-page of the decision on adoption of the occupational standard)
www
4.4 Rok do kojeg standard zanimanja treba evaluirati (The deadline by which the OS should be reviewed)
5 years
5. DODATNE INFORMACIJE (ADDITIONAL INFORMATION)
5.1 Specifična zakonska regulativa za zanimanje (Specific regulations for the occupation)
Zakoni iz oblasti šumarstva
5.2 Rizici i radni uvjeti (Risks and working conditions)
Šumarski tehničar najveći dio svojega rada obavlja u šumi, to znači na otvorenom, u prirodi. Takvi uvjeti mogu biti nekomforni i naporni. Vrlo često, da bi došao do mjesta gdje se poslovi obavljaju, mora putovati terenskim vozilima, pa i pješačiti na većim udaljenostima i po bespućima. U određenim fazama rada, npr. sječe drveća, grube obradbe i izvlačenja, izložen je opasnostima čak i od težih povreda, a posebno valja naglasiti njegovu odgovornost za sigurnost drugih radnika koji obavljaju šumske radove.
5.3 Specifični zahtjevi (Specific requirements)
Za šumarskog je tehničara potrebno dobro zdravlje i dobra opća tjelesna kondicija.