IZVOD IZ PREGLEDA STANDARD ZANIMANJA
NJEGOVATELJ STARIJIH I NEMOĆNIH LICA
STANDARD ZANIMANJA (OCCUPATIONAL STANDARD)
1. OSNOVNE KARAKTERISTIKE (BASIC CHARACTERISTICS)
1.1 Naziv zanimanja(Name of the occupation)
Njegovatelj starijih i nemoćniih lica (Nurse of older and disabled people)
1.2 Šifra zanimanja (Code of the occupation)
5322
1.3 Struka (Occupation family)
Zdravstvo
1.4 Međunarodna kvalifikacija (International classification)
5322
1.5 NIVO POTREBNIH KVALIFIKACIJA (Level of required classification)
2
2. KLJUČNI POSLOVI TE POTREBNA ZNANJA, VJEŠTINE I KOMPETENCIJE (KEY TASKS AND REQUIRED KNOWLEDGE, SKILLS AND COMPETENCE)
2.1 OPIS ZANIMANJA (description of the occupation)
Njegovatelj starijih i nemoćnih lica pruža rutinsku osobnu njegu i pomoć u aktivnostima svakodnevnog života licima kojima je takva briga potrebna zbog starosti, bolesti, ozljeda ili drugih tjelesnih ili duševnih stanja, u medicinskim i u socijalnim ustanovama, te u privatnim kućama. Njegovatelj starijih i nemoćnih lica uglavnom radi u provedbi utvrđenih planova i prakse njege i pod direktnim nadzorom medicinskih ili zdravstvenih radnika ili stručnih saradnika.Odgovran je prema drugima i sebi, moralan je i etičan.
2.2 Grupa poslova / ključni poslovi / aktivnosti (Group of tasks / key tasks / activities)
2.3. Potrebna znanja, vještine i kompetencije (Required knowledge, skills and competence)
Priprema i organizacija rada
- Pripremanje radnog mjesta
- Obezbjeđivanje lične higijene i higijene radnog prostora, oblačenje zaštitnog odijela
- Pripremanje alata i pribora, te potrepština za rad (lijekovi, posteljina, ručnici, pomagala i sl.)
- Sprovodi osnovne mjere u sprečavanju širenja infekcije
ZNANJE:
- Opisuje postupke osiguranja zdrave mikroklime
VJEŠTINE:
- Izabire odgovarajuću odjeću, te alat i pribor
KOMPETENCIJE:
- Razvija kulturno-higijenske navike, savjesnost i urednost
Ima pozitivan stav preme korisniku
Operativni poslovi
- Uređenje prostora u kojem borave stara ili nemoćna lica
- Namještanje kreveta
- Presvlaći posteljno rublje
- Osigurava povoljan položaj starim osobama u krevetu ,naslonjaču ili kolicima
- Primjeni mjere prevencije pada i ozljeđivanja
- Čišćenje prostorije(usko vezano za inventar starih i nemoćnih lica)
- Provjetravanje i zagrijavanje prostorije
- Dezinfekcija prostora (usko vezanog za njegu starih i nemoćnih)
- Pružanje pomoći starim i nemoćnim licima pri održavanju higijene tijela
- Kupanje korisnika ili pomaganje pri kupanju ili tuširanju
- Prebrisavanje korisnika vodeći posebno raćuna o urogenitaloj regiji
- Čišćenje posude za nuždu
- Prati učestalost eliminacije stolice
- Uočava pojavu opstipacije i dijareje i o tome obavještava stručnu osobu.
- Primijeni osnove postupke pomoći pri povraćanju i o tome obavještava nadležnu stručnu osobu
- Briga se o ostalim oblicima higijene korisnika (higijena kose,brijanje,njega usne šupljine,pranje zuba ,podsjecanje noktiju,njega proteze,stopala,polnoanalne regije i kože u cilju prevencije decubitusa)
- Vrši pravilno pranje ruku
- Uočava osnovne promjene na koži i dijelovima kože obraslim dlakama i kosom
- Uočava osnovne promjene na koži i sluznicama (boja,otekline,krvarenja) i o tome izvještava stručne osobe
- Uočava visoku temperaturu i o tome obavještava stručnu osobu
- Masiranje leđa i glutalne regije
- Obuvanje i skidanje obuće staroj i nemoćnoj osobi
- Briga o socijalnim potrebama korisnika
- Odlazak u kupovinu, na trafiku, u biblioteku i sl.
- Kontaktira sa porodicom, ublažava psihičke poteškoće
- Pruža emocionalnu podršku korisniku i njegovoj porodici
- Razgovaranje s korisnikom o svakodnevnim temama
- Pomaganje u gledanju televizije ili slušanju radija
- Učestvuje sa korisnikom u raznim manuelnim igrama (šah, karte, heklanje domino igre i sl)
- Podstiće, prati i pomaže starijim osobama u provođenju jednostavnih intelektualnih aktivnosti (čitanje rješavanje ukrštenica i sl.)
- Pružanje pomoći starim i nemoćnim licima pri kretanju
- Pomaganje korisniku u kretanju
- Pomaže korisniku u oblaćenju i svlaćenju lićnog rublja
- Razvrstava čisto od nečistog rublja
- Mijenja pelene nepokretnim licima po potrebi
- Posebno njeguje polno analnu reguju
- Pomaganje korisniku pri promjeni položaja
- Pomaganje korisniku pri kretanju pomoću pomagala
- Pružanje pomoći starim i nemoćnim licima pri ishrani
- Briga se o obrocima korisnika, koristeći osnovna načela zdrave prehrane
- Hranjenje korisnika uz podsticaj pravilnog žvakanja hrane
- Osigurava kašastu hranu kod problema gutanja
- Vodi računa o kolićini unjete hrane i tekućine
- Učestvuje u pripremi obroka starijim i nemoćnim licima u kući
- Uočava probleme u ishrani i o tome izvještava nadležna stručna licaobavještava nadležne stručne osobe o pogoršanju stanja i ugroženosti zdravlja starije i nemoćne osobe
- Pružanje osnovne medicinske njege starim i nemoćnim licima
- Provođenje mjera sprečavanja infekcija i izolacije bolesnika, pod nadzorom medicinskog radnika
- Nadzire i podsjeća o pravovremenom uzimanju lijeka i odlasku na kontrolne preglede
- Pomaganje korisnicima u uzimanju lijekova, uz nadzor medicinskog osoblja
- Praćenje općeg zdravstvenog stanja korsinika, te pozivanje medicinskog osoblja u slučaju komplikacija ili smrti
ZNANJE:
- Opisuje zdravlje i bolest, te osnovne pojmove i podjelu medicine
- Opisuje gerontologiju
- Prepoznaje znakove starosti i starenja
- Razumije najvažnije promjene organizma u procesu starenja
- Posjeduje znanje o zdravoj ishrani
- Prepoznaje znakove vanjskog izgleda i eventualnog pogoršanja korisnika
- Posjeduje znanje u mjerenju temperature
- Prepoznaje osnovne potrebe korisnika i najčešće promjene u organizmu u procesu starenja, te najčešće bolesti starijih lica
- Opisuje sadržaj ormarića za pružanje prve pomoći, koristi osnovna znanja u pružanju prve pomoći
- Prepoznaje proces umiranja i postupanje s umrlim licem
- Primjeni i promjeni pravilan položaj,te improvizovati ugodan položaj starije i nemoćne osobe
- Opisuje osnovne elemente sprječavanja infekcije
- Opisuje građu i funkciju čovjekovog tijela kao cjeline
- Opisuje fiziološke promjene na organskim sistemima kod straijih lica
- Razlikuje fiziološke promjene od patoloških
- Prepoznaje intrahospitalne infekcije, te definiše mjere sprečavanja
- Razlikuje metode dezifencije (mehanička, termička, hemijska)
- Razlikuje osnovne sastojke prehrane
- Opisuje dnevne potrebe organizma za hranom
- Razlikuje oblike lijekova, opisuje uzimanje lijekova na usta i moguće nuspojave
- Razlikuje vrste bolesničkog veša, postupak sa čistim i nečistim vešom, razvrstavanje veša, postupak sa inficiranim vešom
- Poznaje osnove o izlučivanju stolice, urina i drugih izlučevina iz organizma
- Prepoznaje inkontinenciju stolice i mokraće, postupak zamjene pelena, krevet inkontinentnog lica, presvlačenje kreveta i dezinfekciju
- Razlikuje vrste zdravstvenih i socijalnih ustanova, kućni red i specifičnosti ustanova, definiciju etike i obavezu čuvanja tajni
VJEŠTINE:
- Primjenjuje mjere za očuvanje zdravlja i prevenciju bolesti
- Pravilno namješta i presvlači krevet
- Pomaže korisniku u kretanju ili kretanju pomoću pomagala
- Pomaže korsiniku pri korišćenju pomagala, pri promjeni položaja i sprečavanju komplikacija od dugotrajnog ležanja
- Održava ličnu higijenu tijela bolesnika ili korisnika
- Mjeri temperaturu
- Mijenja pelene
- Pere i češlja kosu
- Vrši podsjecanje noktiju
- Pere i njeguje stopalo (komplikacija dijabetesa)
- Oblači i presvači nepokretnog bolesnika
- Ovladava poslovima čišćenja posuda za nuždu, sanitetskih kolica.
- Pravilno pere ruke
- Dezinfikuje prostor
- Provodi mjere na sprečavanje infekcija i pod nadzorom zdravstenih radnika
- Primjenjuje osnovna načela zdrave prehrane
- Hrani korisnike
- Pomaže korsinicima pri uzimanju lijekova, uz nadzor medicinskog osoblja
- Obavlja elementarne poslove pomoći staroj i nemoćnoj osobi,te stručnjacima za bolničku zdravstvenu njegu i srodnim stručnjacima u bolnicama ,ostalim socijanim ustanovama ,te u kuči korisnika
- Provodi mjere zaštite na radu, rad na siguran način, izbor zaštitne odjeće i obuće te odgovarajućih zaštitnih sredstava
- Prepoznaje rizik za pacijenta i komplikacije
- Primjenjuje postupke higijenskog održavanja prostorija i osiguranja odgovarajućih mikroklimatskih uslova
KOMPETENCIJE:
- Razvija pozitivne stavove u odnosu na zdravlje, nemoć i bolest
- Uvažava osnovna prava čovjeka
- Primjenjuje poslovni bonton
- Preuzima ograničenu odgovornost za izvršavanje zadataka
- Razvija sposobnost razumijevanja zahtjeva i radnih naloga koje postavlja zdravstveno ili medicinsko osoblje
Komunikacija, komercijalni i administrativni poslovi
- Komunikacija s koisnikom
- Komunikacija s medicinskim osobljem
- Obavljanje jednostavnih administrativnih poslova – potrebnih obrazaca i sl.
- Primopredaja radnih aktivnosti (usmena i pismena )
- Komunikacija sa mjesnim zajednicama i centrima za socijalni rad
ZNANJE:
- Prepoznaje osnovnu medicinsku terminologiju
- Razlikuje osnovne tipove obrazaca u zadravstvenoj i u socijalnoj ustanovi
VJEŠTINE:
- Komunicira u usmenom i pismenom obliku
- Razumije jednostavne poruke u različitim situacijama
KOMPETENCIJE:
- Posjeduje vještine komunikacije sa starim, bolesnim i nemoćnim osobama, uključivo prepoznavanje neverbalnih znakova komunikacije
- Uspostavlja saradnju sa zdravstvenim i socijalnim radnicima
Osiguravanje kvalitete, mjere zaštite na radu, očuvanje zdravlja i okoline
- Provođenje mjera zaštite na radu
- Provođenje mjera očuvanja zdravlja i prevencije bolesti
- Osigurava osnovne principe zdravstvene njege
- Zbrinjava kontaminirani materijal
- Odvajanja mediciskog otpada
ZNANJE:
- Razlikuje metode dezifencije (mehanička, termička, hemijska)
- Procjenjuje vlastiti rad
VJEŠTINE:
- Provodi mjere zaštite na radu
- Koristi sredstva za njegu na propisan naćin
- Uklanja prljavo rublje
KOMPETENCIJE:
- Ispoljava pozitivan odnos prema mjerama zaštite na radu
- Pokazuje odgovarajuću odgovornost
2.4 Poželjni stavovi koje se odnose na zanimanje (Desirable attitudes related to the occupation)
Posao njegovatelja starijih i nemoćnih lica zahtjeva pozitivan odnos prema starenju i starijim licima, nemoći i zdravlju, podrazumijeva urednost, higijenske navike, savjesnost i spremnost na rad u timu.Pozitivne osobine su empatičnost, savjesnost, spretnost i izdržljivost pri radu.
3. RELEVANTNOST ZANIMANJA (RELEVANCE OF THE OCCUPATION)
3.1 Potrebe na tržištu rada (Needs at the labour market)
Zdravstvene ustanove koje imaju ležeće bolesnike, kao što su klinike i bolnice, socijalne ustanove kao što su domovi penzionera, domovi starijih, te organizacije koje pružaju kućnu njegu. Postoje značajne potrebe na tržištu rada.
4. OSIGURANJE KVALITETE (QUALITY ASSURANCE)
4.1 Članovi ekspertne grupe (Expert group members)
- Bojana Kovačević, diplomirana medicinska sestra, glavna sestra intenzivne njege, JZU Bolnica Trebinje
- Vesna Šiljegović-Radović, doktor medicine, profesor stručnih predmeta medicinske struke, Centra srednjih škola Trebinje
- Nijaz Zorlak, magistar odgojnih nauka, Pedagoški zavod BPK-a Goražde
- Mr. Goran Zmijanjac, diplomirani politolog, direktor Zavoda za obrazovanje odraslih Republike Srpske
- Dr. Radmila Pejić, pomoćnik ministra za visoko obrazovanje, Ministarstvo prosvjete i kulture Republike Srpske
- Almin Kaplan, diplomirani medicinski tehničar, profesor higijene i zdravstvenog odgoja i zdravstvene njege, Srednja medicinska škola Mostar
- Dubravka Letić, viša medicinska sestra, glavna sestra Bolnice Brčko Distrikta
- Vera Lalić, diplomirani medicinski tehničar, profesor praktične nastave, JU poljoprivredna i medicinska škola Brčko
4.2 Predlagatelji (Proponents)
Nadležne obrazovne vlasti
4.3 Web-stranica na kojoj je odluka o usvajanju standarda zanimanja objavljena
(Web-page of the decision on adoption of the occupational standard)
www
4.4 Rok do kojeg standard zanimanja treba evaluirati (The deadline by which the OS should be reviewed)
5 godina
5. DODATNE INFORMACIJE (ADDITIONAL INFORMATION)
5.1 Specifična zakonska regulativa za zanimanje (Specific regulations for the occupation)
Osoba u ovom zanimanju uglavnom radi u stojećem položaju, za dio zahvata koje poduzima potreban je fizički napor, a može doći u kontakt s infektivnim materijalom. Izloženost zarazi emocionalnom stresu,umoru i sl.
5.2 Rizici i radni uvjeti (Risks and working coinditions)
Osoba u ovom zanimanju uglavnom radi u stojećem položaju, za dio zahvata koje poduzima potreban je fizički napor, a može doći u kontakt s infektivnim materijalom. Izloženost zarazi emocionalnom stresu,umoru i sl.
5.3 Specifični zahtjevi (Specific requirements)
- Zdravstvena sposobnost za rad sa starijim i nemoćnim licima
- Poželjna je komunikativnost